De rol van het IPCC in klimaatwetgeving en klimaatrechtspraak
Het Intergovernmental Panel on Climate Change (of in het Nederlands de Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering), hierna ‘IPCC’, is een bekende organisatie die op basis van de status quo van wetenschappelijk onderzoek de risico’s van klimaatverandering evalueert. Het IPCC werd in 1988 opgericht door het United Nations Environment Programme (UNEP) en de World Meteorological Organization (WMO). De rapporten die het IPCC uitbrengt hebben wereldwijd een hoog aanzien en spelen een belangrijke rol in de klimaatrechtspraak in de totstandkoming van de klimaatwetgeving Dit artikel heeft als doel deze aspecten omtrent het IPCC te belichten.
De functie van het IPCC
De doelstelling van het IPCC is om zorgvuldige informatie te verstrekken over klimaatverandering. Dit doen ze door middel van het opstellen van rapporten die om de 5 à 6 jaar uitkomen. Het IPCC verricht zelf geen onderzoek, maar schrijft deze rapporten op basis van bestaande wetenschappelijke onderzoeken en literatuur waar ze de stand van zaken weergeven over de wetenschap van klimaatverandering, welke socio-economische gevolgen deze hebben en wat de mogelijke responsie strategieën op deze veranderingen zijn. De leden van het IPCC hebben verschillende achtergronden. Zij komen bijvoorbeeld vanuit universiteiten, onderzoekscentra, ondernemingen en milieuorganisaties over de hele wereld.
Deze rapporten, ook wel assessments, worden geschreven door honderden vooraanstaande wetenschappers over de hele wereld die hun tijd en expertise inzetten als Coordinating Lead Authors en Lead Authors. Tevens worden er andere experts geworven om als Contributing Authors aanvullende expertise te bieden op specifieke gebieden. De IPCC assessments ondergaan meerdere rondes van opstellen en beoordelingen om ervoor te zorgen dat ze alomvattend zijn, objectief en op een open en transparante manier zijn geproduceerd. Duizenden andere experts dragen bij aan de rapporten door op te treden als beoordelaars, en zorgen ervoor dat de rapporten het volledige scala aan meningen in de wetenschappelijke gemeenschap weerspiegelen.
IPCC en beleid
De assessments zijn ook van grote invloed voor beleidmakers. Het IPCC zorgt ervoor dat beleidsmakers steeds over de meest relevante en actuele informatie uit het wetenschappelijke onderzoek rondom klimaatverandering kunnen beschikken. De conclusies van de rapporten worden samengevat voor de beleidsmakers. De Samenvatting voor Beleidsmakers (‘Summary for Policymakers’ of SPM) wordt nauwkeurig bekeken door nationale regeringen. Op basis hiervan maken veel nationale en multinationale regeringen hun beleid over klimaatverandering. Specifiek hun ‘Special Report on Global Warming of 1.5 °C’ is gevraagd door de 2015 Verenigde Naties Klimaatverandering Conferentie in Parijs om een overzicht te bieden van de gevolgen van een opwarming van 1,5 °C ten opzichte van 2 °C. Dit rapport sluit aan bij het doel van het Klimaatakkoord van Parijs om klimaatverandering ruim onder de 2 °C te houden en bij voorkeur onder de 1,5 °C. Uit dit rapport blijkt dat een strikte emissiereductie vereist is om het lagere klimaatdoel te behalen, maar dat hiermee een aantal gevaarlijke gevolgen gemitigeerd kunnen worden. Dit laat zien dat de doelstellingen van klimaatwetgeving dus wetenschappelijk gefundeerd zijn met behulp van het IPCC.
IPCC en klimaatrechtspraak
Ook spelen de rapporten van het IPCC een rol in talloze klimaatzaken. Omdat de rapporten een uitgebreide weergave verstrekken van de wetenschappelijke consensus en de mate van zekerheid daaromtrent wordt het gebruikt als middel om de juridische elementen in de claims feitelijk te ondersteunen. Bij bijvoorbeeld het leerstuk van de onrechtmatige daad kunnen de rapporten een basis bieden voor het schadecriterium en het causaal verband. Zo geeft het IPCC aan dat de opwarming van de aarde veroorzaakt wordt door broeikasgassen en dat het bovendien zeer waarschijnlijk is de hoofdoorzaak hiervan gelegen is in menselijke activiteiten (zoals ontbossing, verbranding van fossiele brandstoffen en de landbouw en veeteelt). Bovendien legt het IPCC uit welke schade er door klimaatverandering ontstaat. Desalniettemin vormt dit slechts een startpunt in een juridische procedure, omdat de concrete schade van klimaatverandering die relevant is in de zaak moeilijker is aan te tonen. Voorbeelden van de rol van het IPCC in klimaatrechtspraak is de door hun vastgestelde hoge mate van zekerheid dat het terugtrekken van de gletsjers in Zuid-Amerika verband houdt met antropogene klimaatveranderingen, wat wordt aangevoerd in de Duitse zaak Saúl Luciano Lliuya/RWE. Ook een voorbeeld is het argument van Milieudefensie c.s. in hun klimaatzaak tegen Royal Dutch Shell PLC, inhoudende dat er sprake is van gevaarzetting omdat Shell’s beleid bedraagt aan een opwarming van de aarde hoger dan 2 °C, welke volgens het IPCC tot gevaarlijke gevolgen zal leiden.
Kortgezegd is het IPCC een instantie met een hoog gezag op het gebied van klimaatverandering. In hun assessments vatten ze ongeveer elke vijf jaar de wetenschappelijke consensus en de mate van zekerheid hieromtrent samen. Deze rapporten worden gebruikt door beleidsmakers over de hele wereld bij de totstandkoming van hun klimaatbeleid. Daarnaast spelen de rapporten van het IPCC een belangrijke rol in het invullen van de feiten in klimaatrechtspraak.
Heb je na het lezen van dit artikel nog vragen? Neem dan contact op met Law & More. Onze advocaten zijn gespecialiseerd op het gebied van duurzaamheid en helpen je graag verder.
